چکیده
اثر فلفل قرمز در مقایسه با مکمل‌های رشد تجاری بیواسترانگ و الئوبیوتک بر عملکرد رشد، گوارش‌پذیری مواد مغذی و سایر پارامترهای موردمطالعه در شرایط تنش گرمایی با استفاده از از ۲۰۰ قطعه جوجه گوشتی یک‌روزه مخلوط هر دو جنس سویه آربور آکرز در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تیمار، پنج تکرار و ده قطعه جوجه در هر تکرار بررسی شد. تیمارها شامل جیره پایه فاقد مواد افزودنی و جیره پایه به ترتیب حاوی ۱۰ گرم در کیلوگرم فلفل قرمز، 1/0 گرم در کیلوگرم بیواسترانگ و 15/0 گرم در کیلوگرم الئوبیوتیک بودند. در شروع سه هفتگی پرنده‌ها به‌مدت شش ساعت در شرایط تنش گرمایی قرار گرفتند. در طول ۴۲ روز آزمایش، میانگین حداقل و حداکثر دما به ترتیب ۲۵ و ۳۳ درجه سانتی‌گراد بود. میزان مصرف خوراک، افزایش وزن، ضریب تبدیل خوراک، وزن اندام‌های داخلی بدن، فلور میکروبی روده کور و گوارش‌پذیری پیش‌سکومی مواد مغذی برای دوره تنش گوارش‌پذیری پروتئین، چربی و ماده خشک، وزن نسبی بورس فابرسیوس ، طحال و سنگدان و کاهش جمعیت ای کولای در مقایسه با تیمار شاهد شد (). بیواسترانگ و الئوبیوتک اثری بر عملکرد، گوارش‌پذیری موادمغذی و جمعیت میکروبی سکوم نداشت. بهطورکلی استفاده از فلفل قرمز در جیره جوجه‌های گوشتی در مقایسه با محرک‌های رشد تجاری، اثرات منفی تنش گرمایی بر عملکرد رشد، گوارش‌پذیری مواد مغذی و میکروفلورای سکوم را کاهش داد.
مقدمه
از زمان ممنوعیت مصرف آنتی‌بیوتیک‌های محرک رشد در بسیاری از کشورها، استفاده از محرک‌های رشد با منشأ گیاهی (فیتوبیوتیک‌ها) افزایش یافته است. زیرا در مقایسه با آنتی‌بیوتیک‌ها و مواد شیمیایی غیر آلی، این افزودنی‌ها طبیعی بوده، سمیت بسیار کمی برای حیوان داشته و باقی‌مانده‌ای از خود برجای نمی‌گذارند. بیواسترانگ (Biostrong) و الئوبیوتک (Oleobiotec) دو نوع محرک رشد برای پرندگان هستند که به‌صورت تجاری تولید می‌شوند. بیواسترانگ تلفیقی از مواد مؤثر فیتوژنیک است که بر مبنای نیاز پرندگان صنعتی برای رشد و ادامه حیات در نظر گرفته شده است. این ترکیب به‌دلیل دارا‌بودن اسیدهای چرب فرّار، ساپونین‌ها و ترکیبات تند و تلخ، دارای خاصیت ضد میکروبی است و سبب تحریک ترشح شیرابه‌های گوارشی، تحریک ترشح موکوس و آنزیم‌های پانکراتیک، افزایش سطح جذب روده و در نهایت بهبود عملکرد رشد در جوجه‌های گوشتی می‌شود. الئوبیو تک نیز یک ترکیب گیاهی حاوی مواد محرک دستگاه گوارش و اسانس‌های روغنی است که با افزایش مصرف خوراک، بهبود عملکرد دستگاه گوارش و حفظ سلامت روده‌ها، سبب بهبود عملکرد رشد در پرندگان می‌شود. ترکیب اخیر، در شرایط آب‌وهوای گرم باعث بهبود عملکرد بلدرچین‌های ژاپنی شد. فلفل قرمز (Chilli) و روغن آن به‌دلیل داشتن مواد مؤثری مانند کپسایسین که عامل تندی فلفل قرمز است، ویتامین‌هایA ، C و E ویتامینه‌های گروه B، مواد معدنی مانند روی، آهن، کلسیم، کبالت، فسفر، گوگرد، سدیم، سلنیوم و رنگدانههای کاپزانتین و کاروتنوئید به‌عنوان یک فیتوبیوتیک شناخته شده است. فلفل قرمز باعث کاهش جمعیت میکروب‌های مضر در دستگاه گوارش، افزایش ترشحات روده و صفرا، افزایش فعالیت آنزیم‌های پانکراس و کاهش سرعت عبور مواد در روده شده و افزایش جذب مواد مغذی می‌شود. کپسایسین فلفل قرمز باعث تحریک نورون‌های حسی حساس به حرارت، نورون‌های مکانیکی و شیمیایی می‌شود، به‌طوری که در غلظت‌های کم‌تر، احساس گرما و در غلظت‌های بالاتر، درد و سوزش تولید می‌کند. مصرف غذاهای حاوی کپسایسین باعث عرق‌کردن، گرگرفتگی، اتساع عروق پوستی، له‌له‌زدن، ترشح بزاق و افزایش رفتارهای خنک‌کننده می‌شود که نوعی واکنش از دست‌دادن حرارت است و به کاهش درجه حرارت بدن کمک می‌کند. بهبود کیفیت گوشت تولیدی با استفاده از فلفل قرمز در جیره جوجه‌های گوشتی به‌همراه اثر مثبت آن بر عملکرد رشد پرنده و هم‌چنین بهبود فعالیت سیستم ایمنی جوجه‌های گوشتی با تغذیه جیره‌های حاوی فلفل قرمز گزارش شده است.
در مورد جایگزینی محرک‌های رشد تجاری بیواسترانگ و الئوبیوتک با فلفل قرمز و تأثیر آن بر عملکرد رشد، گوارش‌پذیری پیش‌سکومی مواد مغذی، فلورمیکروبی دستگاه گوارش و سایر فراسنجه‌های مربوطه در جوجه‌های گوشتی تحت تنش گرمایی پژوهشی انجام نشده است و بهطورکلی، به‌نظر می‌رسد که استفاده از فیتوبیوتیک‌ها و مشتقات آنها زمانی بر عملکرد پرندگان مؤثر خواهند بود که در شرایط نامطلوب پرورش نظیر وجود تنش در گله مورد استفاده قرار گیرند. هدف از این پژوهش، بررسی اثر فلفل قرمز در مقایسه با مکمل‌های رشد تجاری بیواسترانگ و الئوبیوتک بر عملکرد رشد، گوارش‌پذیری پیش‌سکومی مواد مغذی، فلور میکروبی روده کور و وزن اندام‌های داخلی بدن جوجه‌های گوشتی در شرایط تنش گرمایی بود.
نتایج و بحث
در دوره رشد، پایانی و کل دوره پررش، پرندگانی که در جیره خود فلفل قرمز دریافت کردند افزایش وزن بیش‌تر و ضریب تبدیل بهتری در مقایسه با سایر تیمارها داشتند (جدول ۲). تیمارهای آزمایشی اثری بر میزان تلفات نداشتند.
در پژوهش‌های قبلی بهبود عملکرد جوجه‌های گوشتی با تغذیه فلفل قرمز (سطوح 25/0، 5/0، 75/0 و یک درصد) به‌ویژه در سطح یک درصد گزارش شده است. محرک رشد بودن افزودنی‌های گیاهی مثل فلفل، احتمالاً ناشی از آثار سودمند آنها روی جمعیت میکروبی دستگاه گوارش است، به‌طوری که با کاهش باکتری‌های بیماری‌زا، مواد مغذی قابل‌دسترس برای باکتری‌های مفید را افزایش می‌دهند. در آزمایش حاضر نیز کاهش میکروب بیماری‌زای اشریشیاکلای در تیمار فلفل قرمز مشاهده شد (جدول ۵). پژوهش‌های متعددی فلفل قرمز را به‌عنوان یک عامل افزایش‌دهنده وزن معرفی کردند. در پژوهش دیگری پژوهش‌گران به‌منظور تعیین اثر استفاده از کپسایسین بر عملکرد جوجه‌های گوشتی، آزمایش خود را با استفاده از سطح ۰2/۰ درصد فلفل قرمز، فلفل سیاه و مخلوط آنها طراحی کردند و در نهایت بهبود افزایش وزن جوجه‌ها را در کل دوره گزارش کردند. هم‌چنین، بررسی اثر گیاهان دارویی مختلف مانند سیر، فلفل سیاه و فلفل قرمز در مقادیر 5/0و یک درصد، نشان داد پرندگان تغذیه‌شده با فلفل قرمز وزن بدن بالاتری داشتند. برخلاف این یافته‌ها، در پژوهش دیگری گزارش شد محصول عصاره کپسایسین بر وزن جوجه‌های گوشتی در کل دوره تأثیری ندارد و تنها میزان مرگ‌ومیر را کاهش داد.
مصرف خوراک در دوره‌های مختلف پرورش تحت تأثیر هیچ یک از تیمارها قرار نگرفت، که این نتایج با برخی از پژوهش‌های منتشرشده هم‌خوانی داشت. برخلاف این یافته‌ها، نتایج پژوهش‌های دیگر نشان می‌دهد ماده مؤثر موجود در فلفل (کپسایسین) با تحریک اشتهای پرنده، سبب افزایش مصرف خوراک جوجه‌های گوشتی در دوره رشد می‌شود.
بی‌تأثیر بودن فلفل قرمز بر مصرف خوراک، ممکن است به‌خاطر دوز مصرفی در این آزمایش باشد، زیرا مصرف زیاد کپسایسین از راه بهبود ترشح کاتکولامین‌ها از غده فوق کلیوی و افزایش فعالیت دستگاه عصبی خودکار می‌تواند سبب کاهش اشتها و در نتیجه کاهش مصرف خوراک شود.
بهبود ضریب تبدیل ممکن است به‌خاطر اثر فلفل بر گوارش‌پذیری مواد مغذی به‌واسطه افزایش فعالیت آنزیم‌های هضمی، کاهش سرعت عبور خوراک و در نتیجه بهبود جذب مواد مغذی باشد. در آزمایش حاضر نیز بهبود
گوارش پذیری مواد مغذی در تیمار فلفل قرمز مشاهده شد (جدول ۳). پژوهش دیگری نقش مفید فلفل قرمز را بر بهبود طول و عمق پرزهای روده نشان داد. آنها بهبود ضریب تبدیل خوراک جوجه‌های گوشتی را با گوارش‌پذیری مواد مغذی ناشی از بهبود طول و عمق پرزهای روده مرتبط دانستند. از طرف دیگر، کپسایسین فلفل قرمز احتمالاً از راه تحریک واکنش‌های ازدست‌دادن حرارت به کاهش درجه حرارت بدن کمک نموده و در نتیجه اثر منفی تنش گرمایی را بر ضریب تبدیل خوراک و عملکرد رشد کاهش داده است. هم‌چنین، گزارش شده است مصرف پودر فلفل قرمز برزیلی با یا بدون آنتی‌بیوتیک، ضریب تبدیل خوراک را در 43 روزگی بهبود می‌بخشد. در برخی از دیگر پژوهش‌ها استفاده از فلفل اثری بر ضریب تبدیل خوراک جوجه‌های گوشتی نداشت که با یافته‌های این پژوهش مغایرت دارد.
با توجه به نتایج مربوط به گوارش‌پذیری مواد مغذی که در جدول (۳) گزارش شده است، بالاترین میزان گوارش‌پذیری ماده خشک و چربی در پرندگانی که فلفل قرمز دریافت کردند مشاهده شد و از این نظر با سایر تیماره تفاوت داشتند. گوارش‌پذیری پروتئین در پرندگانی که فلفل قرمز دریافت کردند از پرندگان شاهد و پرندگان دریافت‌کننده جیره حاوی اولئوبیوتک بیش‌تر بود.
در پژوهشی ترکیبات فنلی موجود در فلفل قرمز فعالیت آنزیم 3-هیدروکسی 3-متیل گلوتاریل کوآنزیم A ردوکتاز را مهار کرد که این اثر می‌تواند منجر به مهار سنتز کلسترول شود. این عمل موجب می‌شود که گیرنده‌های LDL در سطح سلول‌های کبدی افزایش یابد و در نتیجه کاتابولیسم LDL و گوارش‌پذیری چربی تسریع شود. در پژوهش دیگری، گزارش شد که استفاده از فلفل قرمز و سیاه تأثیر قابل ملاحظه‌‌ای بر گوارش‌پذیری پیش سکومی چربی خام دارد، که با یافته‌های این پژوهش هماهنگ است. کاهش جمعیت میکروب‌های مضر دستگاه گوارش نیز، می‌تواند به بهبود گوارش‌پذیری کمک کرده باشد. در پژوهشی، فلفل علاوه بر تحریک ترشح آنزیم‌های گوارشی، با نابودی باکتری‌های عفونت‌زا (به‌ویژه در شرایط تنش)، گوارش‌پذیری مواد مغذی را تقویت کرد. در این پژوهش، جیره دارای مکمل تجاری بیواسترانگ نیز، گوارش‌پذیری پروتئین را افزایش داد. ترکیبات موجود در بیواسترانگ شامل اسیدهای چرب فرّار، ساپونین‌ها و ترکیبات تلخ هستند که می‌توانند با تحریک ترشح شیرابه‌های گوارشی، موکوس و آنزیم‌های پانکراتیک، سبب بهبود هضم مواد مغذی شده باشند.
در مورد وزن اندام‌های داخلی بدن (وزن نسبی کبد ، پانکراس، صفرا، طحال، بورس فابر سیوس، لاشه، پیش معده، سنگدان، ایلئوم و طول روده) که در جدول (4) گزارش شده است، فلفل قرمز وزن بورس، طحال و سنگدان را افزایش داد که می‌تواند شاخصی از تقویت سیستم ایمنی و گوارشی به وسیله این مکمل باشد.
در برخی پژوهش‌ها اثر فلفل قرمز بر افزایش وزن اندام‌های داخلی بدن از جمله سنگدان، کبد و قلب بی‌تأثیر گزارش شد که با یافته‌های این پژوهش مطابقت دارد. در مقابل در پژوهش دیگری، با بررسی اثر دانه فلفل سیاه در جیره مرغ گوشتی، افزایش وزن بورس فابریسیوس، طحال و تیموس در سن ۳۹ روزگی نسبت به گروه شاهد مشاهده شد.
بررسی جمعیت میکربی دستگاه گوارش نیز نشان داد جیره دارای فلفل قرمز، شمار باکتری‌های اشریشیاکلای کاهش داد. اما بر شمار باکتری‌های لاکتوباسیلوس اثر معنی‌داری نداشت (جدول 5).
فلفل قرمز به‌دلیل داشتن مواد موثری مانند کپسایسین (عامل تندی فلفل قرمز)، ویتامین‌های A، C و B Complex، مواد معدنی روی، کلسیم، کبالت، فسفر، گوگرد، سدیم، سلنیوم و رنگدانههای کاپزانتین و کاروتنوئید به‌عنوان یک فیتوبیوتیک شناخته شده است. این ترکیب باعث کاهش جمعیت میکروب‌های مضر دستگاه گوارش در محیط برون‌تنی (in vitro) شد. از طرفی استفاده از فلفل قرمز سبب افزایش ترشحات روده و صفرا، افزایش فعالیت آنزیم‌های پانکراس و کاهش سرعت عبور مواد در روده شد و همان‌گونه که در آزمایش حاضر نشان داده شد، در نهایت به افزایش جذب مواد مغذی شد. به‌نظر می‌رسد با بهبود جذب مواد مغذی احتمال رسیدن مواد مغذی به سکوم کاهش خواهد یافت و مواد مغذی کم‌تری در دسترس باکتری‌های مضری مانند اشریشیاکلای قرار خواهند گرفت و همان‌طور که در پژوهش حاضر نشان داده شده است، جمعیت این باکتری مضر در سکوم پرنده در مقایسه با تیمار شاهد کاهش یافت.
با توجه به نتایج حاصل به نظر می‌رسد فلفل قرمز جایگزین مناسبی برای افزودنی‌های تجاری مورداستفاده در جیره جوجه‌های گوشتی به‌ویژه در شرایط تنش گرمایی باشد. استفاده از فلفل قرمز در جیره پرندگان در شرایط تنش گرمایی به‌عنوان یک راه‌کار تغذیه‌ای در کنار سایر راه‌کارها برای بهبود عملکرد بهتر می‌تواند موردتوجه قرار گیرد. انجام مطالعات بیش‌تری در شرلیط تنش تفاوت گرمایی به‌ویژه جهت کاهش دوز مصرفی فلفل قرمز و اثر آن بر کیفیت لاشه توصیه می‌شود.
برای مطالعه بخش مواد و روش این مقاله فایل زیر را دانلود کنید:
منبع: https://jap.ut.ac.ir/article_81651.html
بدون دیدگاه