چکیده
تأثیر فرآوری حرارتی گندم و آنزیم بر انرژی قابل متابولیسم ظاهری و قابلیت هضم پروتئین و ماده خشک آن و تأثیر استفاده از آنها در جیره بر عملکرد رشد، مورفولوژی ژژنوم و جمعیت میکروبی ایلئوم جوجه‌های گوشتی بررسی شد. به همین منظور از 480 قطعه جوجه گوشتی در یک آزمایش فاکتوریل 2×4 با سه سطح فرآوری حرارتی گندم در دماهای 55، ۷۰ و 85 درجه سانتی‌گراد به مدت دقیقه ( همراه با یک تیمار بدون فرآوری) و آنزیم روابیو (صفر و ۵۰۰ گرم در تن خوراک) در قالب طرح کاما تصادفی با هشت تیمار، شش تکرار و ۱۰ قطعه پرنده در هر تکرار در سن 25-42 روزگی استفاده شد. فرآوری حرارتی گندم در 55 و ۸۵ درجه سانتی‌گراد باعث افزایش انرژی قابل متابولیسم ظاهری آن نسبت به تیمار بدون فرآوری شد، به طوری که انرژی قایل متابولیسم گندم فرآوری شده در دمای ۸۵ درجه سانتی گراد، درصد بیشتر از گندم فرآوری نشده بود . مکمل آنزیمی انرژی قابل متابولیسم گندم را به طور معنی‌داری افزایش داد . فرآوری در هر سه دما ارتفاع ویلی‌های ژژنوم را نسبت به گروه بدون فرآوری کاهش داد . فرآوری گندم در دماهای ۷۰ و ۸۰ درجه سانتی‌گراد جمعیت لاکتوباسیل ما را نسبت به تیمار بدون فرآوری افزایش داد . استفاده از آنزیم در جیره باعث کاهش مصرف خوراک جوجه‌ها و کاهش ارتفاع ویلی‌های ژژنوم شد . بر اساس نتایج این آزمایش، استفاده از مکمل آنزیمی و فرآوری حرارتی دانه گندم انرژی قابل متابولیسم ظاهری آن را بهبود می‌بخشند اما تأثیری بر عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی ندارند.
مقدمه
هر ساله حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیون نفر به جمعیت جهان افزوده می‌شود که تأمین غذای آنها مستلزم افزایش تولید منابع غذایی است. با وجود پیشرفت‌های علمی و فنی در دنیای کنونی فراهم کردن مواد غذایی مورد نیاز به ویژه پروتئین حیوانی برای تغذیه انسان‌ها، یکی از اساسی‌ترین مسائل روز است و به همین علت سعی آدمی بر آن است که با بهره‌گیری از تمام امکانات موجود و با روش‌های مختلف به نحوی بر این مشکل فائق آید. آنچه امروزه در صنعت پرورش طیور مورد توجه ویژه‌ای قرار گرفته است مسأله بالابردن بهره‌وری از مواد خوراکی مورد استفاده در تغذیه می‌باشد زیرا حدود ۷۰ درصد از هزینه‌های جاری واحدهای پرورش طیور را تغذیه تشکیل می‌دهد.
گندم یک غله مهم است که اغلب به علت نشاسته بالا، انرژی قابل دسترس و پروتئین موجود در آن در تغذیه طیور مورد استفاده قرار می‌گیرد نشاسته منبع مهم انرژی در غلات است و توجه به قابلیت هضم آن حائز اهمیت می‌باشد. در دیواره سلولی آندوسپرم دانه‌های غلات بخشی از کربوهیدرات‌های ساختمانی وجود دارند (اغلب آرابینوزایلان‌ها) که در روده کوچک طیور محلول هستند و وزن مولکولی بالایی دارند. از جمله تغییرات فیزیکی و شیمیایی مثبت فرآوری با حرارت بخار ژلاتینه شدن نشاسته، دناتوره‌شدن پروتئین‌های مهارکننده آنزیم‌های دستگاه گوارش و شکسته شدن دیواره سلولی می‌باشد . پژوهش‌ها نشان داده‌اند که دمای کاندیشنر بر وزن بدن و خوراک مصرفی جوجه‌های گوشتی که با جیره‌های بر پایه گندم تغذیه می‌شوند تأثیر دارد.
با انجام پژوهش‌های دیگری گزارش شده است که مصرف جیره‌های بر پایه گندم – سویا با فرآوری در دماهای ۷۰، ۸۰، ۹۰ و 95 درجه سانتی‌گراد به مدت 55 و 140 ثانیه با و بدون مکمل آنزیمی بر عملکرد جوجه‌های گوشتی تأثیر ندارد. هدف از انجام پژوهش حاضر مطالعه اثر دمای فرآوری دانه گندم و مکمل آنزیمی بر انرژی قابل متابولیسم گندم و بررسی اثرات فرآوری حرارتی گندم مورد استفاده در خوراک آردی بر مورفولوژی ژژنوم، جمعیت میکروبی ایلئوم و عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی در دوره پایانی پرورش بود.
نتایج و بحث
تأثیر دمای فرآوری گندم و مکمل آنزیمی بر انرژی قابل متابولیسم ظاهری و قابلیت هضم پروتئین خام و ماده خشک گندم در جوجه‌های گوشتی در جدول (۲) نشان داده شده است. اثر فرآوری حرارتی گندم بر انرژی قابل متابولیسم ظاهری و انرژی قابل متابولیسم ظاهری تصحیح شده برای ازت معنی‌دار بود.
به طوری که انرژی قابل متابولیسم ظاهری گندم در اثر فرآوری حرارتی در دماهای 55 و 85 درجه سانتی‌گراد بیشتر از دانه فرآوری نشده بود . انرژی قابل متابولیسم ظاهری گندم فرآوری شده در دمای 55 درجه به طور معنی‌داری کمتر از دانه فرآوری نشده و فرآوری شده در دو دمای دیگر بود .فرآوری حرارتی دانه گندم تأثیری بر قابلیت هضم ماده خشک و پروتئین خام نداشت. اثرات متقابل فرآوری حرارتی گندم و آنزیم بر انرژی قایل متابولیسم، قابلیت هضم پروتئین خام و ماده خشک گندم معنی‌دار نبود. در تطابق با نتایج آزمایش حاضر گزارش شده است که پختن ذرت و برنج سبب افزایش قابلیت هضم مواد مغذی در جوجه‌های گوشتی می‌شود.
انرژی قابل متابولیسم ظاهری نمونه‌های گندم با افزودن آنزیم افزایش یافت . نشان داده شده است که استفاده از مولتی آنزیم ناتوزیم پلاس (دارای فیتاز، بتاگلوکاناز، آلفا آمیلاز، سلولاز، همی سلولاز، پکتیناز، آمینوگلیکوزیداز، لیپاز، زایلاناز، پروتئاز، اسید فسفاتاز و پنتوزاناز) بر میزان انرژی قابل متابولیسم گندم اثری ندارد.
اثر دمای فرآوری گندم و مکمل آنزیمی بر صفات مربوط به شاخص‌های عملکردی جوجه‌های گوشتی در سن ۲۵ تا 4۲ روزگی در جدول (۳) نشان داده شده است . فرآوری حرارتی گندم بر مصرف خوراک، افزایش وزن روزانه، افزایش وزن بدن و ضریب تبدیل خوراک تأثیری نداشت. در پژوهشی با استفاده از جیره‌های بر پایه گندم – سویا که در دماهای ۸۰، ۸۵ و 95 درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۰ ثانیه با فشار بار فرآوری شده بودند با و بدون استفاده از آنزیم زایلاناز در تغذیه جوجه‌های گوشتی، اثری بر مصرف خوراک گزارش نشد ولی باعث بهبود افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل شد در پژوهشی دیگر، اثر خوراک آردی و پلت بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در سنین ۲۷ تا 4۸ روزگی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد فرآوری خوراک تأثیر معنی‌داری بر افزایش وزن روزانه دارد اما بر ضریب تبدیل خوراک بی‌تأثیر است. افزایش وزن روزانه جوجه‌های مصرف‌کننده خوراک پلت به طور معنی‌داری بیشتر از جوجه‌های تغذیه شده با خوراک آردی بود.
در پژوهشی دیگر اثر مصرف جیره‌های گندم – سویا را که در دماهای ۷۰، ۸۰، ۹۰ و 95 درجه سانتی‌گراد به مدت ۵۰ و 140 ثانیه با و بدون مکمل آنزیمی فرآوری شده بودند بر عملکرد جوجه‌های گوشتی در سن صفر تا ۴۲ روزگی بررسی نمودند، یافته‌های پژوهش نشان داد اثر دمای کاندیشنینگ بر افزایش وزن روزانه و ضریب تبدیل خوراک معنی‌دار نبود ولی مکمل آنزیمی بر ضریب تبدیل تأثیر معنی‌داری داشت. در آزمایشی با استفاده از جیره‌های گندم – سویا به سه شکل آردی، افزودن دانه گندم قبل و بعد از کاندیشنر، مشاهده کردند که فرآوری حرارتی اثر مثبت معنی‌داری بر مصرف خوراک و بهبود ضریب تبدیل داشته است. یافته‌های پژوهشی نشان دادند که مکمل آنزیمی زایلاناز در جیره‌های بر پایه گندم تأثیر معنی‌داری بر افزایش وزن روزانه جوجه‌های گوشتی و ضریب تبدیل غذایی داشته، به طوری که مکمل آنزیمی وزن روزانه جوجه‌ها را درصد افزایش و ضریب تبدیل را درصد بهبود داده بود.
پژوهشی دیگر نشان داد که استفاده از آنزیم در جیره‌های حاوی گندم تأثیر معنی‌دار مثبتی بر افزایش وزن روزانه جوجه‌های گوشتی در سن ۱۰ تا ۲۸ روزگی و ضریب تبدیل خوراک در ۱ تا 4۷ روزگی دارد.
یافته‌های پژوهشی مبنی بر این که مصرف مکمل آنزیمی در دوره ۲۰ تا 36 روزگی تأثیر معنی‌داری بر وزن بدن و افزایش وزن روزانه دارد کاملا با نتایج حاصل از آزمایش حاضر مطابقت داشته، به گونه‌ای که مصرف مکمل آنزیمی باعث افزایش وزن بدن و افزایش وزن روزانه شد نتایج پژوهش حاضر نشان داد که فرآوری حرارتی گندم و مکمل آنزیمی اثر معنی‌داری بر شاخص‌های عملکرد رشد جوجه‌های گوشتی در سن 25-42 روزگی نداشت، به جز آن که مکمل آنزیمی باعث کاهش معنی دار مصرف خوراک شد.
اثر دمای فرآوری گندم و مکمل آنزیمی جیره بر وزن نسبی اندام‌ها و اجزای لاشه جوجه‌های گوشتی در سن 4۲ روزگی در جدول (4) گزارش داده شده است. فرآوری حرارتی گندم بر درصد وزن نسبی ران، سینه، کبد، لوزالمعده، قلب، طحال، بورس فابریسیوس و چربی محوطه شکمی جوجه‌های گوشتی در سن 4۲ روزگی تأثیر معنی‌داری نداشت. به جز این که فرآوری دانه گندم مورد استفاده در جیره آردی جوجه‌های گوشتی باعث کاهش مجموع قطعات پشت، بال و گردن نسبت به جوجه‌های تغذیه شده با جیره دارای گندم فرآوری نشده شد. پژوهشگران این افزایش را قابل تفسیر نمی‌دانند و احتمالا به دلیل خطا و تنوع در برش قطعات لاشه می‌باشد یافته‌های پژوهشی نیز مشابه نتایج آزمایش حاضر نشان داد که فرآوری حرارتی گندم در دماهای 60، 75 و ۹۰ درجه سانتی‌گراد در مدت ۳۰ ثانیه تأثیر معنی‌داری بر درصد وزن کبد، طحال و لوزالمعده ندارد. همچنین یافته‌های پژوهشی دیگر نیز نشان داد که درصد وزن نسبی سینه، ران، کبد، لوزالمعده، سنگدان و چربی محوطه شکمی تحت تأثیر افزودن آنزیم به جیره‌های بر پایه گندم قرار نگرفته است. از سوی دیگر، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که استفاده از مکمل آنزیمی تأثیر معنی‌داری بر وزن نسبی لاشه، قطعات آن و اندام‌های داخلی ندرد. اثر متقابل فرآوری حرارتی گندم و مکمل آنزیمی بر وزن نسبی لاشه، قطعات آن و اندام‌های داخلی معنی‌دار نبود. در پژوهشی دیگر نشان داده شد که فرآوری حرارتی جیره‌های بر پایه گندم بر درصد وزن لوزالمعده، کبد، لاشه زنده، سینه، ران و چربی محوطه شکمی اثر معنی‌داری ندارد. ضمن آن که گزارش شده است مکمل آنزیمی بر درصد وزن لاشه، وزن سینه، وزن ران، کبد، لوزالمعده و چربی محوطه شکمی نیز تأثیر معنی‌داری دارد.
اثر دمای فرآوری گندم و مکمل آنزیمی بر درصد وزن پیش معده، سنگدان، طول روده کوچک، طول بخش‌های مختلف روده کوچک و درصد وزن آنها در جدول (5) نشان داده شده است
فرآوری حرارتی گندم تأثیر معنی‌داری بر درصد وزن نسبی پیش معده، سنگدان، طول روده کوچک و طول بخش‌های مختلف روده کوچک نداشت. در پژوهش دیگری، مشابه نتایج آزمایش حاضر نشان داده شد که فرآوری حرارتی گندم بر درصد وزن نسبی پیش معده، سنگدان و درصد وزن نسبی بخش‌های مختلف روده کوچک تأثیر معنی‌داری ندارد. همچنین در پژوهش دیگری گزارش شد که فرآوری حرارتی جیره‌های بر پایه گندم در دماهای 60، ۷۵، ۹۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۳۰ ثانیه بر درصد وزن نسبی وزن پیش معده، سنگدان و روده کوچک تأثیر معنی‌داری ندارد. یافته‌های دیگری نیز نشان دادند که اثر فرآوری حرارتی گندم بر درصد وزن نسبی وزن پیش معده معنی‌دار نیست اما بر درصد وزن نسبی سنگدان اثر معنی دار دارد، به طوری که بیش‌ترین وزن سنگدان مربوط به جوجه‌هایی بود که گندم مورد استفاده در جیره آنها در دماهای ۹۰ و ۷۵ درجه سانتی‌گراد فرآوری شده بود. در حالی که فرآوری حرارتی گندم تأثیر معنی‌داری بر طول ژژنوم، ایلئوم و روده کوچک نداشت، طول دئودنوم را به طور معنی‌داری افزایش داد نتایج آزمایش حاضر نشان داد که مکمل آنزیمی بر درصد وزن نسبی پیش معده، سنگدان و طول و وزن بخش های مختلف روده کوچک اثر معنی‌داری ندارد.
یافته های یک پژوهش نشان داد که مکمل آنزیمی تأثیر معنی‌داری بر درصد وزن نسبی پیش معده، سنگدان، طول بخش‌های مختلف روده کوچک و چربی محوطه شکمی ندارد که با یافته‌های پژوهش حاضر مطابقت دارد.
در این آزمایش، اثر متقابل فرآوری حرارتی گندم و مکمل آنزیمی بر درصد وزن نسبی پیش معده، سنگدان، طول روده کوچک و طول بخش‌های مختلف آن و درصد وزن نسبی بخش‌های مختلف روده کوچک معنی‌دار نبود.
جمعیت میکروبی لاکتوباسیل و آلودگی به سالمونلا در ناحیه ایلئوم روده کوچک در سن 42 روزگی در جدول (6) نشان داده شده است. اثر فرآوری حرارتی گندم در دماهای مختلف تأثیر معنی‌داری بر ارتفاع ویلیها در ناحیه ژژنوم داشت ولی بر پهنای ویلیها، عمق کریپت و نسبت ارتفاع ویلیها به عمق کرییت در این ناحیه اثر معنی‌داری نداشت. یافته‌های پژوهشی نشان داد که فرآوری حرارتی گندم در دمای ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۱۰ دقیقه بر ارتفاع ویلیها، عمق کریپت و نسبت ارتفاع به عمق کریپت تأثیر معنی‌داری ندارد.
پژوهشی دیگر نیز بی‌اثر بودن فرآوری گندم به همراه مکمل آنزیمی را بر عمق کریپت و ارتفاع ویلیها تأیید کرده است در پژوهش حاضر جمعیت لاکتوباسیل‌ها در ناحیه ایلئوم تحت تأثیر فرآوری حرارتی گندم قرار گرفت و منجر به افزایش معنی‌دار این باکتری‌ها گردید. در هیچ یک از تیمارها سالمونلا در محتویات ایلئوم مشاهده نشد
استفاده از مکمل آنزیمی در جیره جوجه‌های گوشتی ارتفاع ویلی‌های ناحیه ژژنوم روده را به طور معنی‌داری کاهش داد ؛ اما تأثیر معنی‌داری بر پهنای ویلیها، عمق کرییت و نسبت ارتفاع ویلیها به عمق کرییت نداشت مطالعات نشان داده است که استفاده از آنزیم در جیره‌های دارای گندم بر ارتفاع و پهنای ویلیها، عمق کرییت و نسبت ارتفاع ویلیها به عمق کرییت تأثیر معنی‌داری دارد برخلاف نتایج پژوهش حاضر، یافته‌های دیگر استفاده از گندم به همراه آنزیم پر جمعیت میکروبی لاکتوباسیل‌ها را فاقد تأثیر معنی‌دار گزارش نمودند که این تفاوت نتایج احتمالا به دلیل اختلاف فرآوری حرارتی گندم و یا نوع واریته گندم مورد استفاده در آزمایش بوده است. به نظر می‌رسد فرآوری حرارتی گندم مقدار مواد غیر نشاسته‌ای محلول را کاهش داده و باعث عدم تغییر در جمعیت میکروبی روده شده است. در آزمایش حاضر اثر متقابل فرآوری حرارتی گندم و مکمل آنزیمی بر ارتفاع و پهنای ویلیها، عمق کریپت و نسبت ارتفاع ویلی به عمق کریپت و هم چنین بر جمعیت لاکتوباسیل‌ها معنی‌دار نبود.
با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش، فرآوری گندم باعث افزایش انرژی قابل متابولیسم آن می‌شود اما استفاده از گندم فرآوری شده در جیره‌های آردی گندم – کنجاله سویا تأثیر مثبتی بر عملکرد رشد، بافت‌شناسی روده، صفات لاشه و سایر شاخص‌های اندازه‌گیری شده ندارد. استفاده از مکمل آنزیمی نیز باعث افزایش انرژی قابل متابولیسم گندم شد اما افزودن آنزیم به جیره تأثیر مثبتی بر عملکرد رشد جوجه‌ها و سایر شاخص‌های اندازه‌گیری شده ندارد.
برای مطالعه بخش مواد و روش این مقاله فایل زیر را دانلود کنید:
منبع: https://jap.ut.ac.ir/article_81967.html
بدون دیدگاه